Tesislerin Boyama Bölümlerinde Exproof Ürünlerin Kullanılmasının Önemi

Exproof Ekipmanların Periyodik Muayenesi Zorunlu Mu?

Exproof ekipmanların Şubat 2022 de güncellenen İş ekipmanlarının Kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliğinde yapılan değişiklikle beraber yasal zorunluluk halini almıştır. Ancak yazımızda bahsetmek istediğimiz yasal zorunluluk olmasının ötesinde ex ekipman muayenesinin birçok sektörde ortak olarak görünen faydalarıdır.

Ex Ekipman Periyodik Muayenesinin Faydaları

Exproof ; Explosion ve Proof kelimelerinin kombinasyonu ile oluşturulan ve patlamaya karşı dirençli ya da dayanıklı anlamında kullanılan kelimedir. Exproof ekipmanlar ATEX ortamlarda; (ATEX kelime olarak; Fransızca “ATmosphéresEXplosives”) kelimelerinden türetilen ve patlayıcı ortam anlamında kullanılan terimdir.) Exproof malzemelerin patlayıcı ortamlarda kullanılabileceğini gösteren sertifika ATEX sertifikasıdır. ATEX sertifikası bulunmayan ekipmanlar exproof kabul edilemez. ATEX Direktifleri ilk olarak 2003 yılında Avrupa birliği ülkelerde uygulanmak üzere yayınlanmıştır. 2007 yılında IEC-Ex (Uluslararası Elektroteknik Komisyonu Exproof Sertifikası) olarak dünya çapında standartlaştırılmıştır. ATEX’ in IECex dönüşmesinin en temel amacı bu sertifikaya sahip ürünleri Avrupa Birliği dışında yer alan ülkelerde de tanınır kılmaktır. Bu konuyla ilgili yayınlanan uluslararası güncel standart IEC 60079-10-1-2015’tir.

Boyama Tesislerinde Exproof Ekipman Periyodik Muayenesi

Endüstriyel tesislerde yaygın olarak karşımıza çıkan bir alan yaş boya tesisleridir. Burada kullanılan boya ve tiner patlayıcı madde olarak tanımlanırken. Ana üretim alanı kimya olmayan birçok sektörde dahi son ürün teslim prosesi öncesinde boyama işlemi bulunmakta ve firmaların büyük bir kısmı bu işlemi kendi bünyesinde gerçekleştirmektedir. Bu nedenle yaş boya tesisleri için ATEX sertifikalı ürünler exproof ürünler bir gerekliliktir. Çünkü bu ortamlarda boya ve solvent maddeleri hava da uçucu bir şekilde yoğun olarak dolaşmakta ve bu da işletmenin her an patlama riski ile karşı karşıya kalmasına sebebiyet vermektedir. Son yıllarda endüstriyel tesislerde gerçekleşen ve kontrol altına alınamayan yangınlarda en sık karşılaşılan durum yangının fabrika içerisinde bulunan kimyasallara sıçraması ile birlikte kontrolden çıkmasıdır.

Exproof ürünlerin kullanımı bu açıdan işletme emniyeti ve çalışma ortamının güvenliği adına büyük bir önleyici tedbirdir.

Bir diğer husus exproof ürünler muadilleri ile kıyaslandığında aynı işlevi elektriksel olarak sağlayabilen eş değer ürünlerden 6-10 kat daha pahalı olduğu görülecektir. Bu durumda exproof ekipmanlarla ilgili gerçekleştirilecek periyodik muayeneler ekipman ömrünü uzatıyor olmasıyla işletmeye maddi bir yük olmaktan öte büyük bir maddi fayda sağlamaktadır.

Bir diğer önemli nokta güvenli bir çalışma ortamını çalışanların çalışma verimini olumlu etkiliyor oluşudur. Bu açıdan exproof ekipmanların bulunduğu bşr boya atölyesinde çalışan personel aynı eş değer işi üreten ve işletmesinde exproof ekipmanlar kullanılmayan bir personele oranla daha verimli çalışabilecektir.

Exproof periyodik muayenesiyle ilgili en önemli hususlardan bir diğeri exproof özellikte dahi olsa ekipmanın doğru zone bölgesine uygun olup olmadığının tespit edilecek olması ve böylelikle yaşanabilecek birçok felaketin önlenecek olmasıdır.

Yaş boya tesislerinde kullanılan kimyasalların (boya ve tiner ya da benzer solventlerin MSDS (Material Safety Data Sheet ) te yer alan özelliklere göre depolanması ve buna uygun olarak birlikte kullanımlarının kontrol edilmesidir. Çünkü kim i zaman bir kimyasal tek başına iken parlayıcı ya da patlayıcı özellik göstermezken ikinci bir kimyasalla birleşerek reaksiyona girdiğinde parlayıcı, yanıcı ya da patlayıcı olabilmektedir. Kimyasala ait MSDS belgesinde, o maddenin doğru kullanımı ve farklı kimyasallarla birlikte kullanım durumlarıyla ilgili ikaz ve uyarılar mevcuttur.

Boyama yapılacak yere ait hususlar exproof ekipman zorunluluğu ya da özellikleri ile ilgili daha net çizgiler çizmemiziz sağlayacaktır. Örneğin; Boyama işlemi için kapalı kabin tipi kullanılıyorsa kabinin içi tehlike bölgesi Zone 1 olarak kabul edilebilir. Ancak Boya uygulaması kapalı bir kabin yerine açık bir alanda yapılıyorsa boyama bölgesi zone 1 iken 1 metre uzağında yer alan ortam Zone 2 olarak kabul edilecektir. Zone ayrımını açıklamak için verdiğimiz örnekler kesin çizgiler değildir. Çünkü bu tespitin yapılabilmesi için işletme ve proses ile ilgili daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır.

Boyama Kabinleri için uygulanabilecek tedbirlerden bazıları şunlardır;

• Elektrikli ürünlerin (armatür,priz, pano, anahtar, vb.) exproof ürünler olmalıdır.

• Boya kabini havalandırma sistemine bağlı emiş fanları exproof olmalıdır.

• Boyama işleminde boya tabancası vb. kullanılacaksa eğer bu üründe aynı şekilde exproof olmalıdır.

• Zone bölgesi dışında kalacak ürünlerde exproof olma özelliği aranmayacaktır.

• Eğer ki zone bölgesi herhangi bir istifleme aracını ya da vinç benzeri kaldırma ve iletme aracının kullanılmasını gerektirecek kadar büyükse bu bölgede bulunacak araç ve ekipmanlarda da exproof olma özelliği aranılacaktır.

• Tehlike sınıfı exproof ekipman kullanımını zorunlu kılan bölgelerde patlayıcı ortam ikaz ve uyarı işaretleri yer almalıdır.

• Bahsi geçen bütün bu ürünler ATEX sertifikasına sahip ürünler olmalıdır.

Sizlerde tesislerinizde yer alan exproof ekipmanlarınızın periyodik muayenesi konusunda Ekipman Muayenenin uzman teknik kadrosundan bilgi ve yardım alabilirsiniz